De extreme prijsstijgingen op de woningmarkt maken ons land kwetsbaar. De stijgende schuldenlast van huishoudens kan op termijn de economische stabiliteit in gevaar brengen, waarschuwt de ESRB.

De European Systemic Risk Board spreekt deze waarschuwende woorden uit in een nieuwe analyse van de woningmarkt in Europa. Sinds het uitbreken van de pandemie zijn de huizenprijzen in veel landen losgezongen van de rest van de markt. De enorme stijging van de hypotheeklasten die hiermee gepaard gaat, kan de economie in gevaar brengen. Wanneer huishoudens hun hypotheek niet meer kunnen opbrengen, komen geldverstrekkers in de problemen. Dit vormt een risico voor de financiële stabiliteit.

Hoogste schulden

Hoewel in veel Europese landen vergelijkbare problemen spelen, behoort Nederland tot de landen met de hoogste schulden bij huishoudens; samen met Denemarken, Griekenland, Cyprus en Zweden.

De Nederlandse overheid wordt daarom gemaand om beleidsmaatregelen te nemen om de risico’s aan te pakken. In 2019 had de ESRB Nederland ook al aanbevelingen gedaan, maar deze zijn slechts gedeeltelijk opgevolgd, blijkt uit een tegelijkertijd verschenen Compliance report. De ESRB had Nederland voorgesteld de maximale loan-to-value en loan-to-income aan te pakken (de maximale hoeveelheid die iemand kan lenen ten opzichte van de woningwaarde respectievelijk het eigen inkomen), maar dit is niet gebeurd.

Geen sancties

De Europese waakhond, met ECB-president Christine Lagarde aan het hoofd, heeft een mandaat om waarschuwingen af te geven wanneer het ‘significante systeemrisico’s’ opmerkt. Ze kan aanbevelingen doen voor corrigerende maatregelen maar geen sancties opleggen. Landen worden slechts om een ‘act or explain’ gevraagd. De Nederlandse overheid kan zich echter verschuilen achter het feit dat de Grondwet (nog) niet in zo’n mechanisme voorziet.

Stroppenpot

ING Bank houdt al rekening met de mogelijkheid dat woningeigenaren in financiële problemen kunnen komen, mede door de aanhoudende inflatie en de stijgende rente. De bank heeft €346 miljoen gereserveerd voor een stroppenpot.